TÜRKİYE’DE 2005-2015 YILLARI ARASINDA MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM ALANINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2005-2015 yılları arasında mesleki ve teknik eğitim alanında yapılmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin değerlendirilmesidir. Bu araştırma kapsamında Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) tez tarama merkezinde 182 tane mesleki ve teknik eğitimi alanında yapılmış lisansüstü teze ulaşılmıştır. Ulaşılan bu tezlerden 161 tanesi yüksek lisans, 21 tanesi doktora tezidir. Bu araştırma nitel bir araştırma olup genel tarama modelindedir. Ayrıca bu araştırma, veri kaynağı olarak ilgili yıllar arasında seçilen lisansüstü tezlerin doküman analizine dayanan bir meta-değerlendirme çalışmasıdır. Araştırmadaki tezler; tezin türü, tezlerin yapılış yılı, yapıldığı üniversite, enstitü ve anabilim dalı, tez yazarının cinsiyeti, tez danışmanın unvanı, araştırma konusu, araştırma yöntemleri, örneklem türü, veri kaynakları, veri toplama araçları ve veri analizi yöntemlerine ilişkin olarak incelenmiştir. Araştırma verileri dikkate alındığında bu alanda en çok erkek araştırmacıların çalıştığı, ilgili yıllar arasında yüksek lisans tezlerinin fazla olduğu ancak devamında konu alanıyla ilgili olarak sekizde bir gibi oranda doktora tezlerinin sayısının daha az olduğu tespit edilmiştir. Bu alanda yardımcı doçent ve profesör unvanlı danışmanların daha fazla tez üretimine katkı sağladığı, ilgili yıllar arasında en fazla tezin 2007, en az tezin ise 2011 yılında yapıldığı ve bazı yıllarda hiç doktora tezinin üretilmediği tespiti yapılmıştır. Nicel araştırmaların bu tezler içinde yoğunlukta olduğu, tarama modelindeki çalışmaların araştırmacılar tarafından daha çok tercih edildiği, tezlerde çalışma konusu olarak modüler programların geliştirilmesi ve değerlendirilmesine yönelik olduğu dikkat çeken sonuçlar arasındadır. Tezlerin çalışıldığı alanların çok çeşitlilik göstermesine rağmen Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Anabilim ve Bilim Dalının en çok tezin üretildiği alan olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmacıların tezlerinde öğrenci, öğretmen, yönetici, koordinatör, uzman, akademisyen, işveren, işgören ve çeşitli yazılı ve görsel dokümanlar gibi çoklu yönlü veri kaynakları kullandığı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
The purpose of this research is the evaluation of postgraduate and doctoral theses made in vocational and technical education field in Turkey between 2005 and 2015. Within the scope of this research, 182 theses were reached at the thesis-screening center of Higher Education Council (YÖK), which were made in vocational and technical education field. Out of these theses reached, 161 of them are postgraduate theses and 21 of them are doctoral theses. This is a qualitative research in a general screening model. In addition, this research is a meta-evaluation study based on the document analysis of postgraduate theses that were selected between the related years as data source. Theses in the research were examined in terms of the type of thesis, date of issue, university, institute and department at that it was prepared, gender of thesis writer, the title of thesis advisor, research subject, research methods, sample type, data sources, data collection tools and data analysis methods. As the research data is taken into account, it was determined that male researchers studied in this field mostly, postgraduate theses are more between the related years but regarding subject field, doctoral theses are less with a rate of one by eight in the following. A determination is made that advisers with a title of assistant professor and professor contributed to make thesis more in this field, the number of theses made is maximum in 2007 and minimum in 2011 between the related years and no doctoral thesis is made in some years. It is among the notable results that the majority of these theses is quantitative researches, the studies in screening model are preferred more by researchers, the subject of theses intended the development and evaluation of modular programs.
Keywords
- Araştırma kapsamında 182 tez incelenmiştir. Bu tezin 161’ü yüksek lisans 21’i ise doktoratezidir. Mesleki ve teknik eğitim alanında 2005-2015 yılları arasında en fazla yüksek lisans teziyapılmıştır. İlgili yıllar içinde en fazla tezin 2007 yılında yapıldığı tespit edilmiştir. Bütünyıllarda yüksek lisans tezi yapıldığı görülürken bazı yıllarda hiç doktora tezi yapılmamıştır.Araştırmacıların mesleki ve teknik eğitim alanıyla ilgili doktora tezi yapmaya daha azyöneldikleri tespit edilmiştir. YÖK Tez Merkezi’nin 2016 yılı üniversitelere göre tez verileridikkate alındığında 182 üniversite içerisinden 56 üniversitede şimdiye kadar hiç doktora teziyapılmamış olmaması ve yüksek lisans tezlerinin Türkiye’de üretilmiş genel tez oranı içinde%69.61 oranına sahip olması araştırmada yüksek lisans tezlerinin fazla çıkmasınınnedenlerinden birini yansıtmaktadır (YÖK, 2016). Ayrıca araştırmada ulaşılan yüksek lisanstezlerinin fazla olması sonucu Özer, Yazar ve Eren (2013) tarafından yapılan araştırmanın sonucunu destekler nitelikte olduğu söylenebilir.
- Mesleki ve teknik eğitim alanında 2005-2015 yılları arasında 42 farklı üniversitede lisansüstütez yapıldığı tespit edilmiştir. Bu üniversiteler içinde Gazi Üniversitesi bu alanda en fazlaçalışmanın yapıldığı üniversitedir. Yeditepe Üniversitesi ikinci ve Marmara Üniversitesi üçüncüsıradaki üniversiteler olmuştur. Tezlerin üretildiği üniversitelerin 13’ünün vakıf üniversitesi,29’unun devlet üniversitesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye’de literatüre en fazla tezkazandıran üniversiteler arasında Gazi Üniversitesi toplam 27.850 adet tez ile ikinci veMarmara Üniversitesi toplamda 26.172 adet tez ile üçüncü olması yanında bu alana da önemlikatkı sağlamışlardır (YÖK, 2016). Ancak Yeditepe Üniversitesi’nin bugüne kadar üretmişolduğu toplam 2.378 tez içindeki bu alana ilişkin 29 tezin oransal katkısının fazla olması nedeniyle bu üniversitede mesleki ve teknik eğitime ilginin daha fazla olduğu söylenebilir.
- Mesleki ve teknik eğitim alanıyla ilgili 2005-2015 yılları arasında Sosyal Bilimler, EğitimBilimleri, Fen Bilimleri, Eğitim Bilimleri, Bilişim, Güzel Sanatlar ve Türk İnkılap TarihiEnstitüleri olmak üzere 6 farklı enstitüde lisansüstü tez yapıldığı tespit edilmiştir. SosyalBilimler Enstitüleri en çok tezin yapıldığı enstitü olmuştur. Eğitim Bilimleri ve Fen BilimleriEnstitülerinde mesleki ve teknik eğitim alanında yapılan tezlerin sayısının Sosyal Bilimler Enstitüsünde yapılan tezlerin sayısında çok geride kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
- Araştırmada incelenen tezlerin yarısından fazlası erkek araştırmacılar tarafından yapıldığı tespitedilmiştir. Tez danışmanı unvanına bakıldığında yardımcı doçent ile profesör unvanlı tezdanışmanlarının bu alana ilgisinin diğerlerinden fazla olduğu sonucuna varılmıştır. Ancakdoçent ve doktor ünvanlı akademisyenlerin tez danışmanlığı yaptığı tezler de araştırmakapsamında yer almıştır. Ataseven ve Oğuz (2015) bu farklılığın yaşanmasının nedenini,üniversitelerin bünyesindeki mevcut öğretim elemanı potansiyeli ve öğretim elemanlarınınunvanlara göre dağılımlarının üniversiteden üniversiteye farklılık göstermesine bağlamaktadır.
- Araştırmacıların tezlerinde büyük oranda nicel araştırma türünü tercih ettikleri sonucunavarılmıştır. Bu araştırmada ulaşılan nicel araştırmaların tezlerde yoğun şekilde tercih edilmişolması, Coşkun, Dündar ve Parlak (2014), Ahi ve Kıldan (2013) ile Koç’un (2015) tez incelemeüzerinde yaptığı araştırmalarında ulaştıkları sonuçlarla benzerlik göstermektedir. İlgiliaraştırmacılar değişik alanlarda yapılan tezlerde nicel araştırmaların ön plana çıktığınıvurgulamışlardır. Bu tezlerin önemli bir bölümün tarama modelinde tasarlandığı tespitedilmiştir. Amaçlı örneklem seçme türlerinin yoğun olarak kullanıldığının görüldüğü butezlerde en önemli veri kaynağını mesleki eğitim öğrencilerinin oluşturduğu sonucunaulaşılmıştır. Bununla birlikte araştırmacıların tezleriyle ilgili veri toplamakta mesleki ve teknikeğitimin paydaşlarını oluşturan öğretmen, öğrenci, yönetici, alan uzmanı, işveren, işgören, sivil toplum kuruluşu ve dernek temsilcilerine başvurdukları tespit edilmiştir.
- Araştırmacıların tezlerinde veri kaynağı olarak gördüğü paydaşlardan veri toplamak içinanketleri öncelikli veri toplama aracı olarak tercih ettiği ve veri analizi yapmada istatistikselyöntemleri büyük oranda kullanmaya öncelik verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın busonucunun Ahi ve Kıldan’ın (2013) ile Koç’un (2015) yaptığı araştırmalarda anket kullanımının fazla olması sonuçlarıyla örtüşmektedir.
- Ahi, B. & Kıldan, A., O. (2013). Türkiye’de okul öncesi eğitimi alanında yapılan lisansüstütezlerin incelenmesi (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(27), 23 – 46.
- Arslanyürek, Y. (2015). Osmanlı Devletinde Mesleki ve Teknik Okullar (1876-1908).Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı.
- Ataseven, N. & Oğuz, A. (2015). Türkiye’de öğrenme stilleri konusunda yapılan tezlerin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 192-205.
- Bolat, Y. (2016). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin mevcut durumu ve farklı ülkelerle incelenmesi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Çoşkun, İ., Dündar, Ş. & Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstütezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi 2014 2(15): 375-396.
- Kam, M. (2013). Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının tercih edilme nedenlerininbelirlenmesi ve analizi. Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Eğitimi Anabilim Dalı. İstanbul.
- Karaağaçlı, M. (2002). Mesleki eğitim ve teknoloji eğitiminde özel öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
- Karakaş, M. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Mesleki ve Teknik Eğitim Algıları.Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı. Tokat.
- Koç, E. S. (2016). Türkiye’de ilköğretim programlarının değerlendirilmesine yönelik yapılanlisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 198-216.
- MEB (2014). Türkiye mesleki ve teknik eğitim strateji belgesi ve eylem planı. 2014-2018.http://mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_08/13021358_mte_strateji_belgesi_ey lem_plani_20142018.pdf adresinden 10.05.2016tarihinde ulaşılmıştır.
- MEB (2016). Milli Eğitim istatistikleri. Örgün eğitim. 10.05.2016 tarihindehttp://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_03/18024009_meb_istatistikleri_orgun_e gitim_2015_2016.pdf adresinden ulaşılmıştır.
- Özer, B., Yazar, B. & Eren, A. (2013). 1992-2012 yılları arasında güzel sanatlar eğitimialanında Türkiye’de yapılan lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (4): 497-510.
- Yıldırım A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
- YÖK (2016). Üniversitelere göre yayın istatistiği. 16.08.2016 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/istatistikler.jsp adresinden ulaşılmıştır.
