Author :
Abstract
Bu araştırmanın amacını, ilkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile iş doyumları arasındaki ilişki oluşturmaktadır. İlişkisel tarama niteliğindeki araştırmanın çalışma grubunu 2012-2013 eğitim öğretim yılında Konya İli merkez ilçelerde 295 resmi ilk ve ortaokullarda görev yapan 7.371 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu”, Bacanlı ve arkadaşları (2007) tarafından hazırlanan “Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi” ve Spector (1985) tarafından geliştirilen “İş Doyum Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Toplanan veriler üzerinde aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, Pearson korelasyonu, tek yönlü varyans analizi ve ANOVA gibi farklı çıkarımsal analizler yapılmıştır (p<0,05). Elde edilen sonuçlara göre ilkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile iş doyumları arasında kimi zaman düşük düzeyde, pozitif ve anlamlı; kimi zaman da düşük düzeyde, negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Ancak kişilik özelliklerinin sorumluluk alt boyutu ile iş doyumunun ücret alt boyutu arasında yüksek düzeyde, negatif ve anlamlı bir ilişki görülmüştür.
Keywords
Abstract
The purpose of this rosearch is the relationship between personality traits and job satisfaction of primary and secondary school teachers. The study group of the research subject of the relational search constitutes 7.371 teachers working in 295 official primary schools and secondary schools in the central districts of Konya province in the 2012-2013 acedemic year. The “Personal Information Form” prepared by the researchers were collected using “Adjective Based Personality Test” prepared by Bacanlı and friend (2007) and “Job Satisfaction Scale” developed by Spector (1985). Different inferential analyzes such as aritmetic mean, standard deviation, t test, Pearson correlation, one way variance analysis and ANOVA were performed on collected data (p<0.5). According to the results obtained, the personality traits and job satisfaction of primary and secondary school teachers were sometimes low, positive and meaningful; and sometimes a low, negative, and meaningful relationship. However, there was a high, negative and significant relationship between the responsibility subscale of personality traits and the wage subscale of job satisfaction.
Keywords
- Aydınay, A. (1996). İş Tatmini İle Denetim Odağı Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
- Akıncı, Z. (2002). Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, (4).
- Akman, Y. ve Erden, M. (1998). Gelişim Öğrenme ve Öğretme Eğitim Psikolojisi (7. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Alkan, C. (1987). Öğretmenlik Uygulamaları Elkitabı. Ankara.
- Altuğ, D. (2004). Çocukluktan Yaşlılığa KENDİ’lik Değeri. Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
- Baymur, F. (1993). Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
- Bursalıoğlu, Z. (2010) Eğitim Yönetiminde Teori ve Uygulama. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Bacanlı, H., Tahsin, İ., Aslan, S. (2009). Beş Faktör Kuramına Dayalı Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 70 (2), 261-279.
- Başaran, İ. E, (1992). Yönetimde İnsan İlişkileri. Ankara: Gül Yayınevi.
- Bayrak, C., Özer, B. ve Kaya, Z. (1995). Arçelik A.Ş. Servis İşletmesinde Kapsam Dışı Personelin İş Doyum Düzeyi, Arçelik A.Ş. Servis İşletmeciliği Yöneticiliği. İstanbul.
- Canbay, S. (2007). İlköğretim Okulunda Çalışan Öğretmenlerin İş Doyumu ve Denetim Odağı İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı. İzmir.
- Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve Davranış. İstanbul: Remzi Yayınevi.
- Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde Güdülenme ve İş Doyumu. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Demirci, S. (2003). Öğretmenlerde Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile İş Doyumunu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Trabzon.
- Duman, G. (1997). Yönetim Açısından İş Tatmini ve Bir Uygulama Örneği: TUSAŞ Motor Sanayi A.Ş. (TEI). Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
- Demir, H. ve Küçükkale, Y. (2000). Kişilik Yönelimi ile Kariyer Seçimi Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 787-800.
- Demirkıran, S. (2006). Özel Sektördeki Yöneticilerin ve Çalışanların Bağlanma Stilleri, Kontrol Odağı, İş Doyumu Ve Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Ekşi, H. (2004). “Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 81-98.
- Ergü, A. (1998). Milli Eğitim Müfettişlerinin İş Doyumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara.
- Erikson, E.H. (1984). İnsanın Sekiz Çağı. (Çev: B. ÜSTÜN- V. ŞAR), Ankara: Toplum Yayıncılık.
- Erkuş, A. (1994). Psikolojik Terimler Sözlüğü. Ankara: Doruk Yayınları.
- Eroğlu, F. (1984). Motivasyon Teorisinde Son Gelişmeler ve Erzurum’da Faaliyette Bulunan Dört Bankada Teşvik Araçlarının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Erzurum.
- Gergin, B. (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Doyum Düzeyleri (Çorum İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Güler, M. (1990). Endüstri İşletmelerinin İş Doyumu ve Depresyon, Kaygı ve Diğer Bazı Değişkenlerin Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Güllü, E. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Sitilleri İle Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Gülten, İ. (1990). Çalışanların İş Doyumu Üzerine Bir İnceleme. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları. Ankara.
- Gürün, O. A. (1991). Psikoloji Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- James, L.R.ve Mazerolle M.D. (2002). Personality in Work Organizations. 2nd Edition, Foundations for Organizational Science.
- Judge, T.A.ve diğ. (2002). “Five-Factor Model of Personality and Job Satisfaction a Meta Analysis”, Journal of Aplied Psychology, Vol. 87, Nr. 3, pp. 550-541
- Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar, İlkeleri Teknikler. Ankara: Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd. Şti.
- Kınık, S. (2007). Kişilik Özellikleri ile İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
- Kırankabeş, M. (1998). Endüstride Görülen İş Tatmini ve Bunun Çalışma Ortamına Uyumla Olan İlişkisi: Özel Sektör ve KİT Üzerinde Yapılan Karşılaştırmalı Bir Saha Araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
- Köknel, Ö. (1999). Kaygıdan Mutluluğa Kişilik. 15. Baskı, İstanbul: Altın Kitaplar.
- Landy, F. J. (1989). Psychology of Work Behavior. Pasific Crove, California: Brooks/Cole.
- McCRAE, R. R., Costa, P. T. (1991). “Adding Liebe and Arbett: The Full Five-Factor Model and Well-Being”, Personality and Social Psychology Bulletin, Nr. 17, ss. 227-232.
- Onur, B. (1995). Gelişim Psikolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
- Organ, D. W., Lingl, A. (1995). “Personality Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Social Psychology, Vol. 135, ss. 339-350.
- Özgen, H., Öztürk, A. ve Yalçın, A. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
- Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2007). Örgütsel Davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayını.
- Öztürk, O. (1997). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
- Somer, O., Korkmaz, M. Ve Tatar, A. (2004). Kuramdan Uygulamaya Beş Faktör Kişilik Modeli ve Beş Faktör Kişilik Envanteri. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
- Spector, P. (1997). Job Satisfaction. Sage Publications, Inc. U.S.A.
- Tan, H. (1995). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Varış, F. (1988). Eğitimde Program Geliştirme Teori ve Teknikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara.
- Wortman, C. (1988). Psychology, Alfred Knopf Inc., New York.
- Yanbastı, G. (1990). Kişilik Kuramları. İzmir.
- Zel, U. (2001). Kişilik ve Liderlik (Evrensel Boyutlarıyla Yönetsel Açıdan Araştırmalar, Teoriler ve Yorumlar). Ankara: Seçkin Yayınları.
